Hành Trình 100 Tỷ: Ngày 4 - Nguồn Gốc Ý Tưởng Blockchain - Tôi Đã Tư Duy Như Nào ?

Chào các bạn, chúng ta lại gặp nhau.

Ở cuối bài blog trước, tôi đã úp mở về một dự án blockchain điên rồ, một ý tưởng mà tôi tin rằng nó có thể là một cuộc cách mạng, một sự tái định nghĩa. Lúc ý tưởng đó loé lên trong đầu, tôi đã sướng đến phát điên. Cảm giác nó giống như Archimedes tìm ra định luật của mình vậy, tôi chỉ muốn chạy ngay ra đường và hét lên "Eureka!".

Nhưng ý tưởng đó đến từ đâu? Tại sao tôi, một gã đang vận hành trung tâm giáo dục cho người già, lại nghĩ đến blockchain?

Nó không phải là một phép màu. Nó là kết quả của một quá trình tư duy, bắt nguồn từ một thất bại đau đớn và một nỗ lực để giải quyết vấn đề cốt lõi của chính doanh nghiệp mình. Để hiểu về ý tưởng blockchain đó, trước tiên, bạn phải nghe câu chuyện về một ý tưởng khác, một ý tưởng đã "chết yểu" chỉ sau 10 phút trình bày.

1. Cú Tát Của Thực Tại - Trở Về Mặt Đất

Cái thời điểm tôi nghĩ ra mục tiêu kiếm 100 tỷ trong một năm, tôi cảm giác như mình đang đi trên mây. Năng lượng hừng hực, đầu óc toàn những kế hoạch vĩ mô, những viễn cảnh thay đổi thế giới.

Nhưng cảm giác đó chỉ kéo dài được đúng hai ngày. Cuộc sống, với tất cả sự trần trụi của nó, đã nhanh chóng kéo tôi về mặt đất.

Một buổi sáng, khi đang ngồi trước bảng báo cáo tài chính của công ty, tôi chợt nhận ra: 100 tỷ là câu chuyện của tương lai, nhưng ngay bây giờ, có một công ty đang thua lỗ cần tôi cứu. Có mấy chục con người, từ giáo viên, trợ giảng đến các bạn nhân viên tư vấn, đang chờ tôi lèo lái con thuyền này qua cơn sóng dữ. Họ đã tin tưởng tôi, và tôi không thể vì một giấc mơ cá nhân mà bỏ rơi họ.

Trách nhiệm của một người lãnh đạo đã kéo tôi lại. Tôi quyết định tạm gác lại giấc mơ 100 tỷ. Việc cấp bách nhất bây giờ là ngồi lại và giải quyết tận gốc vấn đề của công ty.

2. "Bệnh Án" Của Doanh Nghiệp - Khi Hào Quang Vụt Tắt

Để các bạn hiểu rõ hơn, tôi xin kể lại một chút về "đứa con tinh thần" của mình. Như đã chia sẻ, tôi có một công ty giáo dục chuyên dạy tiếng Anh và mỹ thuật cho người lớn tuổi. Công ty của tôi đã từng có những năm tháng phát triển cực kỳ rực rỡ.

Chỉ trong 3 năm vận hành, trung tâm đã đào tạo gần 100,000 lượt học viên. Con số này không hề nhỏ. Học viên yêu quý chúng tôi, họ giới thiệu bạn bè, người thân đến học. Cứ thế, cơ sở mới liên tục được mở ra. Mới 3 năm mà chúng tôi đã có tới 5 cơ sở. Đó là những ngày tháng huy hoàng, đi đâu tôi cũng tự hào kể về công ty của mình.

Nhưng rồi khó khăn bắt đầu ập đến.

Đầu tiên là kinh tế trở nên khó khăn. Lạm phát tăng, thu nhập của người dân bị ảnh hưởng. Mọi người bắt đầu thắt chặt chi tiêu, ưu tiên cho những nhu cầu thiết yếu như ăn, ở, đi lại. Và tất nhiên, việc học hành, đặc biệt là với đối tượng người lớn tuổi đi học chủ yếu để giao lưu, giải trí và cho vui, sẽ là thứ bị cắt giảm đầu tiên.

Thứ hai, có một vấn đề mang tính hệ thống mà tôi tin rằng tất cả các trung tâm dạy offline đều gặp phải, đó là sự bão hòa của thị trường khu vực. Một trung tâm vật lý chỉ có thể phục vụ học viên trong một bán kính nhất định. Sau khi đã khai thác hết tệp khách hàng tiềm năng xung quanh, lượng học viên mới sẽ ít dần đi.

Đối với những trung tâm dạy trẻ em, vấn đề này đỡ hơn. Vì mỗi năm lại có một lứa trẻ mới lớn lên, bước vào độ tuổi đi học. Nhưng đối với người lớn tuổi, ranh giới giữa việc "còn đi làm" và "đã về hưu" là rất lâu, có thể kéo dài 5-10 năm. Tức là, chúng tôi phải đợi rất lâu mới có một "lứa" học viên mới trong cùng một khu vực.

Thời điểm đó, tôi đã có những quyết sách tạm thời như cố gắng chuyển một phần sang dạy online, hay mở thêm cơ sở mới tại TP. Hồ Chí Minh. Tôi gọi đùa đó là chiến thuật "đi đánh bắt tại các vùng biển khác".

Nhưng trong thâm tâm, tôi biết đó chỉ là giải pháp tình thế. Nó không giải quyết được gốc rễ của vấn đề. Tôi cần một điều gì đó khác biệt hoàn toàn. Một cú đột phá.

3. Ý Tưởng "Điên Rồ" Số 1: Mô Hình 100 Triệu/10 Năm

Và thế là tôi lại lao vào hai ngày nghiên cứu điên cuồng. Lần này, mục tiêu không phải là 100 tỷ, mà là làm sao để cứu công ty.

Tôi ngồi phân tích, xâu chuỗi mọi dữ kiện mà mình có:

• Một sự tự tin (có phần thái quá lúc đó) vào khả năng đầu tư tài chính của mình – vì lịch sử đầu tư của tôi chưa từng thua lỗ.
• Một nhu cầu rất thực tế từ khách hàng mà tôi quan sát được: Ai cũng thích được học miễn phí.
• Một kinh nghiệm xương máu từ việc kinh doanh: Thu một cục tiền lớn một lần lúc nào cũng nhàn hơn và sướng hơn là thu nhỏ lẻ nhiều lần.

Từ ba mảnh ghép đó, một ý tưởng táo bạo bắt đầu thành hình, một ý tưởng mà sau này chính là nền tảng cho dự án blockchain của tôi.

Dòng tư duy của tôi lúc đó diễn ra như sau:

• Bước 1 - Vấn đề: Làm sao để có thật nhiều học viên mà không tốn chi phí marketing?
  • Giải pháp: Đào tạo miễn phí. Nếu miễn phí, chắc chắn sẽ thu hút được một lượng học viên khổng lồ.
• Bước 2 - Vấn đề: Dạy miễn phí thì lấy tiền đâu để trả lương nhân viên, thuê mặt bằng, vận hành công ty?
  • Giải pháp: Vẫn thu tiền của học viên lúc đầu, nhưng sẽ hoàn lại toàn bộ sau khi họ kết thúc khóa học.
• Bước 3 - Vấn đề: Các khóa học của tôi chỉ kéo dài khoảng 1 năm. Nếu thu tiền rồi trả lại ngay sau 1 năm thì chắc chắn lỗ vì không kịp tạo ra lợi nhuận.
  • Giải pháp: Phải kéo dài thời gian hoàn trả. Rất dài. Và con số 10 năm loé lên trong đầu tôi.
• Bước 4 - Hoàn thiện ý tưởng: Tôi sẽ tạo ra một gói sản phẩm đặc biệt. Học viên đóng 100,000,000 VNĐ một lần duy nhất. Đổi lại, họ sẽ được học tất cả các khóa học tiếng Anh và mỹ thuật tại trung tâm của tôi hoàn toàn miễn phí trong suốt 10 năm. Sau 10 năm, tôi sẽ hoàn lại trọn vẹn 100,000,000 VNĐ cho họ.

Đối với tôi lúc đó, ý tưởng này thật hoàn hảo!

• Về phía khách hàng: Họ được học miễn phí 10 năm, và cuối cùng vẫn nhận lại được tiền của mình. Gần như không mất gì cả.
• Về phía tôi: Tôi sẽ kiếm tiền bằng cách nào?
  1. Đầu tư: Huy động được một lượng vốn khổng lồ (thử tưởng tượng 1,000 học viên là đã có 100 tỷ!), tôi sẽ dùng số tiền đó để đầu tư sinh lời. Với sự tự tin của mình lúc đó, tôi tin chắc mình sẽ làm được.
  2. Lạm phát: Đây là một "món lợi" trời cho. 100 triệu của ngày hôm nay chắc chắn sẽ có giá trị lớn hơn rất nhiều so với 100 triệu của 10 năm sau. Phần chênh lệch do lạm phát đó chính là lợi nhuận của tôi.
  3. Tối ưu chi phí: Vì là mô hình "học miễn phí", tôi có thể sắp xếp các lớp học với số lượng học viên đông hơn rất nhiều, từ đó giảm đáng kể chi phí vận hành trên mỗi đầu người.

Một mô hình quá đẹp! Nó dễ dàng để marketing, thu hút được dòng tiền cực lớn, và chi phí vận hành lại thấp. Tôi sướng đến run người. Tôi nghĩ mình đã tìm ra Chén Thánh rồi.

4. 10 Phút Họp và Gáo Nước Lạnh Đau Điếng

Với sự háo hức lên đến tột đỉnh, tôi lập tức tổ chức một cuộc họp khẩn với các co-founder của mình. Tôi trình bày ý tưởng của mình một cách say sưa, mắt sáng rực, tin rằng họ cũng sẽ bị thuyết phục như tôi.

Nhưng không.

Sau khi tôi nói xong, cả căn phòng im lặng trong vài giây. Và rồi, từng người một, họ dội cho tôi những gáo nước lạnh buốt. Bong bóng xà phòng do tôi vẽ ra đã vỡ tan chỉ sau 10 phút.

Những rủi ro mà họ chỉ ra, mà sau khi bình tĩnh lại tôi cũng phải thừa nhận là chí mạng:

1. Rủi ro về lòng tin của khách hàng: Một co-founder hỏi tôi: "Tại sao học viên phải đưa cho ông 100 triệu và chờ 10 năm sau mới lấy lại, một sự chờ đợi đầy rủi ro, trong khi họ có thể trả 5-10 triệu để học một khóa học bình thường ngay bây giờ?". Câu hỏi này đánh thẳng vào tử huyệt. Lòng tin là thứ không thể xây dựng trong ngày một ngày hai.
2. Rủi ro về đầu tư: Một người khác nói: "Ông tự tin vào khả năng đầu tư của mình, tôi công nhận. Nhưng đó là khi ông quản lý vài trăm triệu. Còn khi ông cầm trong tay hàng chục, hàng trăm tỷ, áp lực sẽ hoàn toàn khác. Nhỡ ông đầu tư thua lỗ thì sao? 10 năm sau, ông lấy gì để trả cho hàng ngàn học viên? Ông sẽ vỡ nợ và có thể phải ngồi tù."
3. Rủi ro về pháp lý: Vợ tôi chốt hạ: "Mô hình này về bản chất không khác gì một hình thức huy động vốn trái phép. Chúng ta không phải là một tổ chức tài chính. Để làm được điều này, cần phải có sự cho phép của Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan pháp luật, một việc gần như không thể."

Thế là hết. Ý tưởng mà tôi cho là Chén Thánh đã tan thành mây khói. Tôi ngồi sụp xuống ghế, cảm giác hụt hẫng và xấu hổ.

Vậy, làm thế nào mà từ một mô hình sụp đổ, đầy rủi ro pháp lý và vận hành như thế này, tôi lại nhìn ra được con đường dẫn đến ý tưởng về blockchain? Mối liên kết giữa chúng là gì?

Hãy chờ tôi ở blog tiếp theo nhé. Tôi hứa, đó sẽ là lúc mọi thứ bắt đầu trở nên thú vị.

Trung.